Rekreasyon nedir?

          Hayatımızda hep var olan ama anlamını bazı tesadüflerle öğrendiğimiz bazı kelimeler olabiliyor. Bende Orta Doğu Teknik Üniversitesinde göreve başladığım zaman öğrenmiş olduğum bir kelimeyi sizlerle paylaşmak istiyorum.

          “Rekreasyon” kelimesini belki de çoğumuz duymadık,  duysak bile ne anlama geldiğini araştırıp öğrenmemiş de olabiliyoruz. Rekreasyon, latince “recreation” kelimesinden gelen bir terim olup, yeniden doğuş ve keşfetme yapılandırma anlamına geliyor. Türkçe karşılığı “boş zamanı değerlendirme” olarak kullanılıyor. Fransız ihtilalinden sonra gelişim gösterdiği konusunda açıklamalar yapılıyor.

          İnsanlar yoğun iş tempoları içerisinde monoton bir hayat sürüyorlar. Yoğun iş tempoları dışında kalan zamanlarını değerlendirmeleri sağlıklı kalabilmeleri açısından çok önemlidir. Rekreasyon bireylerin veya toplulukların boş zamanlarında gönüllü olarak yaptıkları, fiziksel, fakat dinlendirici ve eğlendirici etkinlikler anlamını taşıyor. Kazanç beklemeden, sadece kişinin fiziksel ve psikolojisini de yenileyen bir zaman geçirmedir. Yeniden yaratma anlamındaki klasik yaklaşımına göre; rekreasyon kişiyi zorunlu iş etkinliklerinden sonra yenileyen, dinlendiren ve gönüllü olarak yapılan faaliyetler olarak tanımlanıyor. Yabancı terminolojide bir hastalıktan sonra eski sıhhatine kavuşmak, yenilenmek, yorgunluğu gidererek eski iş ve başarısını kazanmak anlamını taşıdığı da açıklanıyor.

          Kişilerin işlerinden bağımsız olarak yaptığı, kendi için değerli olan, pek çok önemli ihtiyacını karşılayan, dolu ve mutlu bir yaşam aracı olarak karşımıza çıkıyor. Rekreasyon insanın şahsiyetine uygun ve yapmaktan zevk aldığı bir faaliyete katılması ile yoğun iş tempolarından, monotonluktan ve yaşam kavgasının kasvetli havasından sıyrılarak kendisini bulması ve kendi duygularına ortak olacak diğer insanlarla kaynaşarak zevk içinde sosyal bir kişilik kazanmasıdır. Bu yüzden rekreasyon, bireylerin gönüllü olarak boş zamanlarında katıldıkları ve kişisel olarak doyum sağladıkları aktiviteler olarak tanımlanabiliyor.

          Rekreasyona duyulan ihtiyaç, rekreasyon faaliyetlerinin kişisel ve toplumsal olarak sağladığı faydalardan ileri gelmektedir. Kişisel yönden; fiziki sağlık gelişiminin yaratılması, ruh sağlığı kazandırılması, insanı sosyalleştirmesi, yaratıcılık, kişisel beceri ve yeteneğini geliştirmesi, çalışma başarısı ve iş verimine etkisi, ekonomik hareketlilik, insanı mutlu etmesidir. Toplumsal yönden ise; toplumsal dayanışma ve bütünleşmeyi sağlaması ve demokratik toplum yaratılması, rekreasyona duyulan ihtiyacın nedenlerinden bazılarını oluşturmaktadır.

          Kişilerin hangi etkinliklerle boş zamanını değerlendireceği tercihi konusunda yapısına, cinsiyetine, eğitimine, sahip olduğu olanaklara ve yeteneklerine bağlı oluyor. Eski tarih kayıtları arasında insanların boş zamanlarında müzik, resim ve çeşitli spor faaliyetlerini kullandığı görülüyor. Hepimiz tarih kitaplarında, eski insanların neler yaptığını, günümüzdeki çoğu profesyonel sporların o dönemde oynanan oyunlardan esinlendiğini biliyoruz. On dokuzuncu yüzyıla kadar boş zaman değerlendirme uğraşları yeterli zamanı, parası ve dinlenme hakkı olan insanlarla sınırlı kalmıştır. O zamanlar sınırlı sayıda insanın ayrıcalığı olan bu etkinlikler şimdi çoğunluk için bir hak durumundadır ve tabii bu hakkın kullanımı serbesttir.

          Düşünün ki herhangi bir hastalığınız bulunuyor. Doktora gittiğiniz zaman hemen gerekli tedaviyi uygulamaya başladıktan sonra çoğu hastalık için sizi spora yönlendiriyor. Bir başka sebebi ise, teknolojik gelişmelerin yol açtığı hareketsizlik nedeniyle de ortaya çıkan sağlık sorunları karşısında doktorlar bizleri hemen spora yönlendiriyor. Bu yüzden hepimiz spor ve sağlık ilişkisini biliyoruz. Spor, rekreasyonun en kapsamlı, çeşitli ve ilgi çeken alanlarından birini oluşturuyor. Spor bu rolünü genellikle herkes için spor veya sağlık için spor gibi etkinlik rollerini yerine getirerek gerçekleştiriyor.

          Spor boş zaman uğraşısı olarak yani amatörce yapılan şekliyle rekreatif faaliyet özelliği taşıyor. Sporcuların son yıllarda toplum içerisindeki yerinin yükselmesi de ailelerin çocuklarının öğrenimleri dışında spora katılmaya teşvik etmelerine yol açıyor. Tabii ki çocukların rekreatif etkinliklerini sporla değerlendirmesi gelişmiş şehirlerde daha fazla olduğu da gözlemleniyor.

          Dumas'a göre spor, insanın emrinde ve hizmetinde olursa rekreasyon faaliyeti, eğer insan sporun emrine girerse o zaman da spor bir meslek özelliği taşıyarak rekreasyon faaliyeti kapsamı dışında kalıyor. Kitle iletişim araçları sayesinde ülkenin hatta dünyanın hemen her yerinde gerçekleşen değişik spor aktiviteleri, evimizin içine kadar gelmektedir. Bu durumda oldukça zahmetsiz ve ucuz bir şekilde isteyen herkes sporla pasif olarak ilgilenebilmektedir.

          Yapılan araştırmalar, rekreasyon amaçlı sportif faaliyetleri tercih eden insanların sayısının, diğer faaliyetlere katılanların sayılarından daha fazla olduğunu gösteriyor. Örneğin Almanya'da halkın %61'i boş zaman etkinliklerinden sporu tercih ediyorlar. Kendi gözlemim olan ODTÜ KKK’da öğrencilerin yaklaşık %70’lik kısmının Spor ve Rekreasyon Müdürlüğünün etkinliklerinden faydalanıyor.

          Devlet ve kurumlardaki yetkililerin, kişilerin rekreatif zamanlarını değerlendirmesi, daha fazla rağbet görmesi, bir yandan sportif aktivitelerin insanların günlük yaşamının bir parçası haline gelmesine katkıda bulunması gerekiyor. Bu sayede ortak ilgi ve heyecanların paylaşıldığı ortamlar yaratarak kişileri yabancılaşmaktan kurtarır, hoşgörü, gelişmiş sosyal ilişkiler ve sosyal uyum sağlayacaklardır…

“İnsanların çoğunun kıymetini bilmediği iki nimet vardır. Bunlar; sıhhat ve boş zamandır”

Saygı ve basketbolla kalın.
Tahir Soyer
04/10/2012